Neuroblastoma

Opis, diagnostyka i stopniowanie

Neuroblastoma jest litym nowotworem współczulnego układu nerwowego.

Neuroblastoma jest litym nowotworem – guzem lub masą – wywodzącym się z cewy nerwowej która jest częścią współczulnego układu nerwowego. Ta część układu nerwowego odpowiedzialna jest za przygotowanie organizmu do reakcji „walka lub ucieczka” w sytuacjach stresowych. Nerwy współczulnego układu nerwowego biegną równolegle wzdłuż kręgosłupa i łączą się z organami. Ponieważ NB powstaje na połączeniu pomiędzy systemem nerwowym a układem gruczołów wydzielania wewnętrznego  (NB jest jednym z niewielu nowotworów produkujących hormony), jest także zaliczana do grona nowotworów endokrynologicznych.

Najczęstszym miejscem powstawania NB są nadnercza znajdujące się nad każdą z nerek (40% umiejscowionych guzów i 60% choroba rozsiana). NB może także powstać w tkankach nerwowych znajdujących się w szyi(1%), klatce piersiowej(19%), jamie brzusznej (30% - poza nadnerczami) lub miednicy (1%) – wszędzie wzdłuż łańcucha współczulnego układu nerwowego. W rzadkich przypadkach,  pierwotny guz może w ogóle nie zostać zlokalizowany.

“Neuro-“ – wskazuje na powstawanie w komórkach nerwowych, a “blast” oznacza niedojrzałe komórki. Normalne „neuroblasty” (niedojrzałe komórki nerwowe) powstają w tkance embrionalnej i wrastają oraz dojrzewają do w pełni funkcjonalnych komórek nerwowych. Neuroblastoma - znaczy niedojrzałe komórki, które mnożąc się formują masę, która nie przekształcającą się w prawidłowe komórki nerwowe (końcówka „-oma” oznacza nowotwór). NB nie jest rakiem centralnego układu nerwowego czy guzem mózgu, lecz czasami NB powoduje przerzuty do centralnego układu nerwowego. Występuje ponad 50 rodzajów nowotworów wieku dziecięcego dzielących się na 12 kategorii, jedną z nich są nowotwory współczulnego układu nerwowego. NB odpowiada za 97% wszystkich przypadków nowotworów współczulnego układu nerwowego.

Neuroblastoma to bardzo rzadki nowotwór.

Na około 13000 nowych przypadków nowotworów u dzieci w USA każdego roku, tylko około 650-700 to Neuroblastoma. Taka sama zależność występuje także w innych krajach i nie ma znaczących różnic pomiędzy różnymi grupami etnicznymi. Około 55% wszystkich pacjentów z NB to chłopcy.

Zrozumienie, że NB jest bardzo rzadkim przypadkiem jest bardzo istotne. Wiele onkologów pediatrów widziało tyko kilka pacjentów z NB.  

NB jest nowotworem dziecięcym.

Neuroblastoma przeważnie pojawia się u małych dzieci – połowa przypadków raka zdiagnozowanych u małych dzieci to NB. Średnia wieku w podczas diagnozy to 2 lata. Liczna część  dzieci jest zdiagnozowana po drugim roku życia ale liczba diagnoz maleje wraz ze wzrostem wieku. Dorośli ze zdiagnozowaną NB to ekstremalnie rzadkie przypadki ale zaobserwowane. 

Nikt nie zna przyczyny powstawania NB.

Chociaż przyczyna powstawania NB jest nieznana, wielu naukowców wierzy, że jest to przypadkowy rozrost komórek podczas normalnego tworzenia się współczulnego układu nerwowego.

NB jest bardzo zróżnicowana pod względem zachowania i prognozy.

NB wykazuje szeroki zakres zachowań. Niektóre NB mogą u niemowląt po prostu zniknąć bez stosowania leczenia (spontaniczna regresja). Inne NB mogą przetrwać bardzo intensywną wielolekową terapię, z tego powodu NB jest znana jako jeden z najbardziej agresywnych i trudnych w leczeniu nowotworów u dzieci.

Więcej niż połowa pacjentów z NB w czasie diagnozy ma chorobę rozsianą (przeżuty) do innych części ciała. Mimo, że tylko 4% nowotworów dziecięcych to NB wysokiego ryzyka, jest ona odpowiedzialna za 15% wszystkich zgonów z powodu raka u dzieci.

NB jest jednym z nowotworów zawartych w grupie guzów neuroblastycznych. Mimo, że wszystkie guzy neuroblastyczne powstają z tej samej tkanki ich charakter rozciąga się od postaci bardzo złośliwej neuroblastomy do łagodnej ganglioneuromy. Przyjrzenie się bliżej strukturze i formie guza pod mikroskopem (jego patologii) daje nam więcej informacji o rodzaju neuroblastomy i grupie ryzyka.

NB fundamentalnie różni się od nowotworów występujących u osób dorosłych.

Neuroblastoma całkowicie różni się od raków osób dorosłych – tworzy się w innych tkankach, posiada uderzająco różną charakterystykę oraz przyczyny jej powstawania są nieznane. Ten fakt warto zapamiętać kiedy ludzie, w dobrej wierze, chcą się z nami podzielić swoim doświadczeniem zdobytym podczas wali z rakiem np. jelita, płuc czy prostaty – większość z ich doświadczeń po prostu nie ma odniesienia do neuroblastomy.

Diagnostyka

Objawy NB podobne są do zwyczajnych chorób dziecięcych.

Ponieważ NB występuje bardzo rzadko, większość pediatrów nie widziała żadnego jej przypadku i właściwa diagnoza jest stawiana dopiero po długim okresie badań. Dzieci mogą mieć różne objawy takie jak pobudliwość, złe samopoczucie i gorączka, które przypominają zwykłe przeziębienie czy grypę, lub dolegliwości takie jak młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów które powodują bóle stawów. Objawy zależą od tego, gdzie nowotwór się rozwija i czy się rozprzestrzenia. Na przykład, dziecko z guzem w jamie brzusznej może mieć obrzmiały brzuch, zaparcia, wymioty lub biegunkę. Dziecko z guzem przy kręgosłupie może przestać raczkować lub chodzić, być osłabione lub mieć paraliż. Guz w klatce piersiowej może powodować problemy z oddychaniem. Dziecko z chorobą rozsianą do kości może mieć czarne obwódki wokół oczu, bóle kości, siniaki, gorączkę, bladość, może utykać, przestać raczkować lub chodzić. Guz w szyi może powodować różne średnice źrenic, intensywne pocenie się, zaczerwienienie jednej strony twarzy. W bardzo rzadkich przypadkach, dziecko ma reakcję immunologiczną polegającą na mimowolnych skurczach mięśni i niekontrolowanych ruchach gałek ocznych - oczopląs (2% wszystkich przypadków NB).

NB może być trudna do zdiagnozowania.

Kiedy pediatra lub inny lekarz wykluczy inne choroby i podejrzewa raka dziecko jest kierowane do pediatry onkologa w celu postawienia diagnozy.

Neuroblastoma może być trudna do zdiagnozowania, ponieważ jest jednym z kilku rodzajów nowotworów składających się z małych niebieskich komórek (tak jak ostra białaczka, Mięsak Edwinga, Guz Williamsa i rhabdomyosarcoma), które pod mikroskopem wyglądają tak samo. Aby postawić diagnozę, lekarz musi przejrzeć wiele prześwietleń, zdjęć z tomografu, badań krwi i moczu tak samo ważnych jak biopsja guza pierwotnego lub z miejsc przerzutów choroby takich jak węzły chłonne czy szpik kostny.

Preferowana jest biopsja guza pierwotnego, ponieważ pewne informacje o chorobie można osiągnąć tylko z guza pierwotnego przed rozpoczęciem chemioterapii. Patolog oglądając biopsję guza pierwotnego pod mikroskopem klasyfikuje nowotwór pod względem rokowań jako korzystny lub niekorzystny ze względu na budowę komórek (histologię). Próbki biopsji mogą być warunkiem dla niektórych protokołów leczenia. Jeżeli biopsja guza pierwotnego nie jest możliwa do wykonania, ostateczną diagnozę NB można postawić na podstawie biopsji tkanek z przerzutami (takich jak węzły chłonne lub szpik kostny) jeśli pewne „markery” np. w moczu zwane katecholaminami także występują.

Lekarz twojego dziecka będzie chciał przeprowadzić niektóre lub wszystkie z poniższych badań:

· Badanie moczu

· Badanie krwi

· Prześwietlenie

· USG

· Tomografię komputerową

· PET

· MRI

· Scyntygrafię kości

· Biopsję i punkcję szpiku

· MIBG

· Wkłucie lędźwiowe nie jest zalecane jeśli występuje podejrzenie neuroblastomy

Te badania są wymagane do określenia umiejscowienia i wielkości guza pierwotnego, stopnia zaawansowania i oznaczenia markerów mogących występować we krwi lub moczu. Wkłucie lędźwiowe może spowodować rozsianie choroby do ośrodkowego układu nerwowego (rdzenia kręgowego lub mózgu). Dodatkowe badania są potrzebne do określenia funkcjonowania organów.

Stopniowanie

Leczenie jakie otrzyma dziecko z neuroblastomą uzależnione jest od jej umiejscowienia i grupy ryzyka. Ryzyko wyznaczone jest przez wiek, charakterystykę guza (patologię i genetykę) i stopień zaawansowania – rozmiar rozsiania nowotworu. Stopień zaawansowania choroby jest wyznaczany według Międzynarodowego Systemu Stopniowania Neuroblastomy (INSS) opracowanego w 1988r. i ostatnio rewidowanego w 1993 r. System stopniowania jest obecnie w trakcie kolejnej rewizji przez zespół Międzynarodowej Grupy Ryzyka Neuroblastomy (INRG). Badania diagnostyczne wymienione powyżej pomagają lekarzom w przypisaniu choroby dziecka do jednego z następujących stopni zaawansowania (procentowy udział każdego ze stopni zaawansowania został zaczerpnięty z Północno Amerykańskich danych 1253 przypadków NB):

· Stopień 1 – 21%Guz ograniczony jest do przestrzeni jednego organu i może być całkowicie usunięty operacyjnie. Mikroskopijne ślady choroby po operacji mogą pozostać, węzły chłonne po obu stronach ciała nie zajęte przez NB.

· Stopień 2 – 15%2A – Guz jest ograniczony do jednego obszaru ale ze względu na wielkość, lokalizację lub bliskość innych organów nie może być w całości usunięty. Węzły chłonne po obu stronach ciała nie są zajęte przez NB.

2B – Guz jest ograniczony do jednego obszaru i może lub nie może być w całości usunięty. Węzły chłonne po stronie występowania nowotworu wykazują obecność NB, ale węzły chłonne po przeciwnej stronie ciała są wolne od NB.

· Stopień 3 – 17%Guz przekracza linię środkową ciała (wyznaczoną przez kręgosłup) i występują lub nie występują przerzuty do pobliskich węzłów chłonnych.

lub

Guz jest ograniczony do jednego obszaru ciała z rozsianiem do węzłów chłonnych znajdujących się po przeciwnej stronie ciała.

lub

Guz jest zlokalizowany, przekracza linię środkową ciała z rozsianiem do węzłów chłonnych występujących po obu stronach ciała.

· Stopień 4 – 41%Neuroblastoma została wykryta w odległych węzłach chłonnych, szpiku kostnym, kościach, wątrobie lub innych organach (poza szczególnym przypadkiem opisanym jako stopień 4S). Oznaczenie obecności komórek NB tylko przez immunocytologię (nie ma widocznych komórek NB w biopsji lub punkcji szpiku kostnego) nie klasyfikuję dziecka do stopnia 4.

· Stopień 4S – 6%Zazwyczaj u niemowląt, guz jest ograniczony do jednego obszaru ciała, jak w stopniu 1 lub 2 nowotworu, ale choroba rozprzestrzenia się tyko do wątroby, skóry lub zajmuje mniej niż 10% szpiku kostnego (bez uszkodzenia kości).

Patologia i genetyka guza

Neuroblastoma jest czasami porównywana do choroby heterogenicznej ze względu na różnorodność jej przebiegu u różnych dzieci – niektóre NB samoczynnie zanikają (spontaniczna regresja), niektóre dojrzewają do postaci łagodnej (ganglioneuroblastoma) a niektóre rosną i rozsiewają się gwałtownie. Rolą patologa jest próba identyfikacji typu guza neuroblastomy jaki ma twoje dziecko. Ta informacja, razem z wiekiem dziecka i stopniem zaawansowania nowotworu jest używana do określenia grupy ryzyka w jakiej znajduje się dziecko. W rezultacie przypisanie do grupy ryzyka upoważnia onkologa do rozpisania odpowiedniej terapii dla choroby dziecka – nie za dużo lecz też nie za mało. Informacje naukowe używane przy określeniu grupy ryzyka dla NB są bardzo techniczne w swojej naturze, zrozumiałe jest więc to, że niektórym rodzicom wystarcza wiedza do jakiej grupy ryzyka dziecko zostało przypisane i jakie leczenie będzie zastosowane. Różne grupy ryzyka zostaną opisane w dalszej części. Dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej, ta część streści rożne rodzaje patologicznych i genetycznych informacji używanych do określenia grupy ryzyka dla danego przypadku choroby. Staraliśmy się zdefiniować każdy termin naukowy używany w kryteriach przypisania do grupy. Przypisanie NB do konkretnej grupy ryzyka uzależnione jest od czterech czynników:

1. Wieku dziecka;

2. Stopnia zaawansowania choroby;

3. Patologii guza;

4. Genetycznego podłoża guza.

Każdy czynnik ma znaczenie (korzystne lub niekorzystne) ale żaden z osobna nie określa prognozy. Połączenie tych informacji narzuca przypisanie do grupy ryzyka i rodzaj leczenia jakie otrzyma twoje dziecko. Ponieważ analiza patologiczna i genetyczna (czasami określana jako „cytogenetyczna”) zajmuje trochę czasu od chwili wykonania biopsji guza pierwotnego, onkolodzy wolą często rozpocząć leczenie dzieci w bardzo ciężkim stanie przed otrzymaniem tych wszystkich informacji, niż czekać na końcowe przypisanie do grupy ryzyka, które może potrwać tydzień lub dłużej.

1. Wiek dziecka.

Zasadniczo, im młodsze jest dziecko tym do niższej grupy ryzyka zostaje przypisane. Na przykład, noworodki przed 12 miesiącem życia które mają chorobę z przerzutami są klasyfikowane do grupy niskiego ryzyka. Podobnie dzieci w wieku 12-18 miesięcy z chorobą z przerzutami i posiadające korzystną charakterystykę guza są przypisywane go grupy średniego ryzyka. Dla kontrastu, dzieci w wieku ponad 18 miesięcy z tymi samymi czynnikami są klasyfikowane do grupy wysokiego ryzyka.

2. Stopień zaawansowania.

U dzieci w wieku ponad 18 miesięcy, stopień zaawansowania choroby jest jednym z najważniejszych czynników określających grupę ryzyka. Zasadniczo, zlokalizowana choroba jest lepsza, z chwilą, kiedy zaczyna się uwalniać do całego ustroju, jest coraz trudniejsza do wyleczenia.

3. Patologia guza.

Następnym rodzajem informacji używanym do określenia grupy ryzyka jest patologia guza po pobraniu próbki biopsji. Patolog określa czy guz ma korzystną lub niekorzystną „histologię” – analiza bazująca na tym jak dla oka patologa wygląda struktura komórek guza pod mikroskopem. (Zauważ, że „patologia”, „histologia” i „biologia” guza są często używane jako równoznaczne terminy.) Określenie histologii jako korzystnej lub niekorzystnej bazuje na dwóch czynnikach: rodzaju guza i MKI.

Rodzaj guza.

NB klasyfikowana jest jako jeden z „guzów neuroblastycznych”. Mimo, że wywodzą się tego samego typu tkanki, guzy te mogą zachowywać się bardzo odmiennie w zależności od ich struktury i budowy genetycznej i są odpowiednio rozróżniane. Ich zakres rozciąga się od bardzo złośliwej neuroblastomy do łagodnej ganglioneuromy. Rodzaj nowotworu jest określany z biopsji guza wykonanej przed leczeniem i bazuje na Międzynarodowej klasyfikacji kliniczno – patologicznej (INPC), zwanej także jako „Klasyfikacja Shimady”, powstałej w 1999 r. i rewidowanej w 2003 r. Patolog szuka proporcji między nie-rakowymi strukturami komórek zwanymi „podścieliskiem” (zwanymi także komórkami „Schwanna”) i stopniem dojrzałości (zróżnicowaniem) komórek neuroblastycznych, następnie określa jeden z następujących rodzajów guza:

· NB (Neuroblastoma): skąpo podścieliskowy, mało zróżnicowany lub zróżnicowany;

· GNBi (Ganglioneuroblastoma mieszana): bogato podścieliskowa, wymieszana z neuroblastami;

· GNBn (Ganglioneuroblastoma guzkowata): bogato podścieliskowa, z guzkami neuroblastów; lub

· GN (Ganglioneuroma): podścieliskowa, łagodna.

Ganglioneuroma (GN) jest guzem łagodnym. Ganglioneuroblastoma (GNB) jest zasadniczo łagodnym guzem z mniej niż połową komórek kancerogennych wymieszanych w GNBi lub widocznymi guzkami komórek kancerogennych – ta mieszanina nowotworów jest określana jako złośliwa. NB jest podobna, ale ma w swoich proporcjach obecnych mniej niż połowę łagodnego podścieliska obecnego w GNB lub nie ma go wcale, jest to forma złośliwa.

MKI.

W połączeniu ze rodzajem nowotworu (NB, GNBi, GNBn, GN), informacja o podziale i aktywności komórek jest określana z zastosowaniem indeksu mitotyczno-kariokinetycznego. Dzielące się komórki (mitoza) oraz komórki z cechami rozpadu (karyorrhexis) są liczone i wyznaczany jest indeks MKI w następujący sposób:

· Niskie MKI: mniej niż 2% (100 komórek w próbce 5000 komórek guza);

· Średnie MKI: 2-4% (100-200 komórek na 5000 komórek guza);

· Wysokie MKI: 4% lub więcej (200 i więcej komórek na 5000 komórek guza).

Histologia.

Dwa powyższe czynniki – rodzaj guza i MKI – razem z wiekiem dziecka, pozwalają je zakwalifikować do dwóch grup międzynarodowej klasyfikacji kliniczno-patologicznej: korzystnej histologii (FH) i niekorzystnej histologii (UH).

Korzystna Histologia

· Wszystkie ganglioneuromy (GN) i ganglioneuroblastomy wymieszane (GNBi);

· Ganglioneuroblastoma guzkowata (GNBn) z 50% lub większą zawartością komórek Schwanna;

· Neuroblastoma (NB), wiek dziecka poniżej 18 miesiąca;

· Neuroblastoma (NB), dziecko poniżej 5 roku życia, zróżnicowana, niskie MKI.

Niekożystna Histologia

· Ganglioneuroblastoma guzkowata (GNBn) z mniejszą niż 50% ilością komórek Schwanna;

· Neuroblastoma (NB), niezróżnicowana;

· Neuroblastoma (NB), wysokie MKI;

· Neuroblastoma (NB), słabo zróżnicowana lub zróżnicowana, średnie MKI, wiek powyżej 18 miesiąca;

· Neuroblastoma (NB), zróżnicowana, niskie MKI, wiek ponad 5 lat.

Ten kompletny schemat uprawnia patologa do podjęcia decyzji czy guz ma korzystną czy niekorzystną charakterystykę, ale te informacje samodzielnie nie określają prognozy lub intensywności leczenia. Dopiero razem z informacjami o wieku dziecka, rodzajem guza i jego genetyką są używane do określenia grupy ryzyka dla potrzeb leczenia. Dalsza część „Określenie grupy ryzyka”, pokazuje, że korzystna lub niekorzystna histologia w pewnych przypadkach odgrywa rolę przy ustaleniu grupy ryzyka, takich jak 2 i 3 stopień zaawansowania choroby, a w innych nie, np. 1 stopień zaawansowania choroby i niektóre przypadki zdiagnozowanego stopnia 4.

4. Genetyczne podłoże guza.

Odmienna czynność guza NB zależy od informacji genetycznych zakodowanych w jądrze komórek guza. Komórki mają w swoim jądrze bardzo długie łańcuchy (ok. 150 cm) spakowanego DNA. DNA jest poskręcane w nitki niczym zwinięta lina i upakowane w chromosomy. Każdy chromosom posiada dwa krótkie ramienia „p” oraz dwa dłuższe ramienia „q” i kształtem przypomina literę X. Każde miejsce w chromosomie przechowuje informację genetyczną która odnosi się do wyrażanej cechy a każda część informacji w chromosomie jest genem.         

Obecność lub nieobecność pewnych informacji genetycznych w komórkach guza neuroblastomy, jest to kolejny czynnik w określeniu grupy ryzyka. Dwa typy informacji genetycznej obecnie uważane za znaczące to „ploida” i „MYCN”.

Ploida

Wszystkie dzielące się komórki wymieniają informację genetyczną poprzez chromosomy, czyli opakowania dla DNA. Obecność dwóch kopii DNA jest normalna w zdrowych komórkach i nazywana jest "diploidą lub Indeksem DNA 1.0. Diploida jest niekorzystnym czynnikiem prognozującym dla neuroblastomy i oznacza wyższe ryzyko choroby. Trzy kopie DNA (Indeks DNA 1.5 lub Indeks DNA >1) w komórkach neuroblastomy jest korzystny i nawywany jest triploidą (lub hiperploidą).

MYCN.

Kolejnym czynnikiem branym po uwagę przy określaniu grupy ryzyka jest MYCN (pisane także N-myc). MYCN jest rodzajem onkogenu – genu z sekwencją DNA która powoduje raka. MYCN jest niekorzystnym czynnikiem – kiedy występuje więcej niż 10 jego kopii, guz neuroblastomy nazywany jest wtedy guzem z amplifikacją MYCN. MYCN jest zazwyczaj zwielokrotniony do 100 razy, ale zostały znalezione komórki neuroblastomy gdzie liczba ta wynosiła do 700. Około 20% wszystkich przypadków neuroblastomy posiada amplifikację MYCN. Jest ona bardziej powszechna w chorobach rozsianych niż w guzach zlokalizowanych. Amplifikacja MYCN została znaleziona w mniej niż 10% 1 i 2 stopnia zaawansowania choroby, w około 10% stopnia 4S i w około 30% stopnia 3 i 4.

MYCN jest ważnym czynnikiem prognostycznym. Młodsze dzieci i dzieci w niskim stadium choroby będą leczone jako grupa wysokiego ryzyka jeśli ich guz posiada amplifikację MYCN, ale MYCN nie koniecznie określa gorszą prognozę w przypadkach wysokiego ryzyka ponieważ jeden lub więcej niekorzystnych czynników jest obecnych we wszystkich przypadkach z grupy wysokiego ryzyka.

Wykazano, że ten onkogen reguluje funkcje wzrostu i różnicowania komórek. Potwierdzono, że guzy te były bardziej agresywne i oporne na leczenie.

Inne czynniki genetyczne i molekularne.

Inne zmiany genetyczne podejrzewane, że mają znaczenie prognostyczne dla neuroblastomy zostały zidentyfikowane ale nie wszystkie są obecnie wykorzystywane w określaniu grupy ryzyka. Na przykład, podejrzewa się, że geny tłumiące guza są związane z chromosomami 1p i 3p, a brak jednego z nich w komórkach NB jest uważany za niekorzystny czynnik prognostyczny tak samo jak ubytek chromosomu 11q lub powiększenie chromosomu 17q. Obecnie 1p i 11q zaczynają być używane do późniejszego określenia leczenia dla grupy średniego ryzyka. Międzynarodowa Grupa Klasyfikacji Ryzyka Neuroblastomy (INRG) dołączy status chromosomu 11q do nowego schematu.

Gromada potencjalnych czynników prognostycznych jest studiowana przez ponad 25 lat, i obecny konsensus jest taki, że nie dodano nic znaczącego do obecnie używanych czynników takich jak wiek, stopień, patologia, ploida i amplifikacja MYCN. Na przykład brak ekspresji „trkA” i CD44 na powierzchni komórek NB jest także uważane za niekorzystny prognostyk, ale nie jest prognostykiem niezależnym. TrkA jest to wysoka czynność receptora czynnika wzrostu tkanki nerwowej a CD44 jest to glikoproteid (antygen) na powierzchni komórki wchodzący w reakcje komórkowe i naprowadzające je do szpiku kostnego. Nadprodukcja CD44 została stwierdzona w przerzutach innych złośliwych nowotworów takich jak chłoniaki. Jednakże w neuroblast omie niekorzystne guzy mają często niską obecność CD44.

Określenie Grupy ryzyka

Grupa ryzyka dzieli dzieci z neuroblastomą na te z dobrą lub słabą prognozą; jest to decydująca informacja, ponieważ inne leczenie stosuje się dla każdej z tych grup. Ta część omawia sposób w jakim określane są grupy ryzyka. Szczegółowe informacje co do leczenia stosowanego w każdej z tych grup zostaną opisane później.

Neuroblastoma znacząco różni się w swoim zachowaniu, od guzów które rosną wolniej lub same z siebie znikają bez stosowania leczenia (zazwyczaj u niemowląt), do bardzo rozsianej choroby, która u dzieci starszych jest trudna w leczeniu i wymaga bardzo agresywnej terapii. System grup ryzyka został stworzony, aby pogrupować dzieci o podobnych prognozach na wyleczenie. Poprzednia część opisywała stopniowanie i charakterystykę guza. Te czynniki (wiek, stopień, patologię i genetykę) zebrane razem wyznaczają grupę ryzyka (niską, średnią lub wysoką), która ostatecznie narzuca prognozę i plan leczenia.

Warto zauważyć, że rożne organizacje określają grupę ryzyka w różny sposób (równocześnie opracowały odmienne protokoły leczenia). Obecnie międzynarodowa grupa pracuje nad poprawką dom międzynarodowego systemu stopniowania neuroblastomy i opracowuje nowy system wyznaczania grup ryzyka, międzynarodowy system ryzyka neuroblastomy (INRG).

Tutaj zostanie przedstawiony schemat ryzyka opracowany przez Grupę Onkologów Dziecięcych (COG: USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Holandia, Szwajcaria, poprawiony w 2007 r.). Schemat ten opiera się na stopniu, wieku, MYCN, Klasyfikacji Shimady (korzystnej lub niekorzystnej histologii), peloidzie DNA (indeksie DNA).

Ogólny rozkład grup ryzyka w zdiagnozowanych NB przedstawia się tak:

· 37% wszystkich NB to grupa niskiego ryzyka (dobre prognozy, lekkie leczenie);

· 18% wszystkich NB to grupa średniego ryzyka (dobre prognozy, średnie leczenie);

· 45% wszystkich NB to grupa wysokiego ryzyka (słabe prognozy, intensywne leczenie).

Oznacza to, że w USA każdego roku średnio 260 przypadków neuroblastomy jest zdiagnozowana jako grupa niskiego ryzyka, 130 jako grupa średniego ryzyka i 315 jako grupa wysokiego ryzyka (w około 700 przypadkach rocznie).

       

Prognoza i leczenie pacjentów w grupie niskiego ryzyka.

Około 37 % wszystkich przypadków pacjentów z wykrytą neuroblastomą jest klasyfikowana do grupy niskiego ryzyka. Wiele z tych guzów wykrywana jest przypadkowo i wymaga tylko zabiegu operacyjnego. Czasami zdarza się też, że rekomendowana jest tylko obserwacja guza, ponieważ niektóre rodzaje neuroblastomy znane są z tego że samoistnie zanikają. Natychmiastowego leczenia (operacja, chemioterapia lub radioterapia) wymagają tylko indywidualne przypadki, w których guz powoduje krytyczne objawy, takie jak upośledzenie oddychania lub ucisk na rdzeń kręgowy. Dzieci ze zdiagnozowaną neuroblastomą grupy niskiego ryzyka osiągają współczynnik wyleczalności rzędu 95%.

Prognoza i leczenie pacjentów w grupie średniego ryzyka.

Około 18% wszystkich przypadków neuroblastomy to grupa średniego ryzyka. Dzieci z chorobą grupy średniego ryzyka przeważnie wymagają operacji i od 4 do 8 cykli średnich dawek chemioterapii ale mają bardzo dobre prognozy sięgające 90% szans na wyleczenie.

Prognoza i leczenie pacjentów w grupie wysokiego ryzyka.

Pozostałe 45% przypadków neuroblastomy mieści się w grupie wysokiego ryzyka. Dzieci ze zdiagnozowaną chorobą grupy wysokiego ryzyka otrzymują agresywne, wielolekowe leczenie zawierające wysoko dawkową indukcyjną chemioterapię, operację, terapię kondycjonującą (pojedynczy lub podwójny przeszczep szpiku kostnego lub terapię przeciwciałami), terapię różnicującą retinoidami w celu zniszczenia choroby resztkowej. Mimo, że procentowa wyleczalność dzieci wzrasta po zastosowaniu tego agresywnego leczenia, nawroty stanowią tutaj dużą przeszkodę. Wysoka ilość nawrotów odpowiada za małe szanse osiągnięcia długiego przeżycia, w ostatnich latach wyleczonych zostało zaledwie około 35% dzieci ze zdiagnozowaną chorobą w grupie wysokiego ryzyka, chociaż w niektórych zanotowano wzrost nawet do 50%.